Grafika i typografia artystyczna

Zapraszamy na stronę "Miłośników grafiki i ich kolekcji"

Głowa Apollina, 1904

Litografia, papier, 34,9 x 32,5 cm
Sygnowany monogramem wiązanym z prawej strony u dołu: SW | 1904
Zakup od Leopolda Wellisza 1964, nr inw. Gr.Pol.21280

Litografia Stanisława Wyspiańskiego przedstawia Głowę Apollina, fragment witraża z domu Towarzystwa Lekarskiego. Budynek Towarzystwa Lekarskiego zaprojektował architekt Władysław Kaczmarski, wnętrza Stanisław Wyspiański. Artysta umieścił w centralnym oknie paradnej klatki schodowej witraż przedstawiający boga słońca Apolla. Witraż został zrealizowany w 1904 roku. Wyspiański wykonał dwie litografie: jedną przedstawiającą całą kompozycję oraz drugą z jej fragmentem. Litografie odbito na prasie krakowskiego Zakładu Artystycznego Aureliusza Pruszyńskiego.




Menu Bankietu Pożegnalnego wydanego dla Tadeusza Pawlikowskiego, 1899

Litografia wykonana w krakowskim zakładzie Aureliusza Pruszyńskiego

Litografia, papier, 26,8 x 16,3 [33,4 x 25,3] cm
Sygnatura pod postacią Muzy, monogram wiązany: SW., napis wzdłuż prawego marginesu drukiem: Lit. A. Pruszyńsk. Kraków, u dołu z prawej strony podpis honorowego gościa: T. Pawlikowski
Zakup od Leopolda Wellisza, 1964, nr inw. Gr.Pol.21282


Tadeusz Pawlikowski, potomek zamożnej rodziny, był ostatnim z "wielkich panów", wspierających swym majątkiem i doświadczeniem teatr polski. Z własnej kiesy finansował przedstawienia teatralne, na własny koszt wysyłał aktorów za granicę, aby zapoznali się z pracą w słynnych teatrach. Przeszedł do historii jako wybitny dyrektor artystyczny teatrów krakowskiego i lwowskiego. Był pierwszym dyrektorem Teatru Miejskiego (od 1909 Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie), który prowadził w latach 1893 - 1899. Dzięki niemu w Teatrze Miejskim 26 listopada 1898 roku Stanisław Wyspiański zadebiutował Warszawianką w reżyserii Ludwika Solskiego, który w tym przedstawieniu po raz pierwszy zagrał swą najsłynniejszą rolę - Starego Wiarusa, a w roku następnym wystawił Lelewela. W 1899 roku Wyspiański inscenizował Apoteozę ku czci Adama Mickiewicza. W tym samym roku Pawlikowski żegnał się z Teatrem Miejskim i z Krakowem. Wyjeżdżał do Lwowa, aby objąć dyrekcję Teatru Miejskiego. Przyjaciele i ludzie związani z kręgami artystycznymi miasta żegnali ustępującego dyrektora bankietem. Zaprzyjaźniony z Pawlikowskim Stanisław Wyspiański zaprojektował z tej okazji elegancki blankiet menu. "Uczta [...] wydana przez Obywateli Miasta" odbyła się 1 lipca 1899 roku we foyer Teatru. Na tym wystawnym bankiecie biesiadnicy raczyli się łososiem z sosem tatarskim, combrami sarnimi garnirowanymi, pulardami z rożna, na wety podawano kompoty, lody, potrawy popijano winami meudoc i burgundami. Po odejściu Pawlikowskiego dyrekcję teatru objął Józef Kotarbiński. 




Strona tytułowa czasopisma "Rocznik Krakowski", 1900

Litografia wykonana w krakowskim zakładzie Aureliusza Pruszyńskiego

Litografia pięciobarwna, papier żeberkowy, 26,8 x 16,3 cm
Sygnatura wpleciona w kompozycję z lewej strony u dołu, monogram ze splecionych liter SW
Zakup od Leopolda Wellisza, 1964, nr inw. Gr.Pol.21281/1

Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa postanowiło w 1899 roku uczcić wydawniem jubileuszowego "Rocznika Krakowskiego" rocznicę 500. lecia wystawienia przez Władysława Jagiełłę dokumentu odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz 900. letnią rocznicę organizacji Kościoła polskiego i diecezji krakowskiej. Wyspiański zaprojektował okładkę na wzór karty z iluminowanego późnośredniowiecznego rękopisu, posługując się motywem polnej rośliny "pokrzywki tęgiej" ze swego zielnika.
Wyspiański komponował okładki łącząc pismo z winietą w jednolitą artystycznie całość.  Przykładem tego jest "Rocznik Krakowski". Bordiurę, na której umieszczony został tytuł, tworzą symetryczne girlandy ciemnozielonych liści. U góry kompozycję zamyka falista linia, u dołu widnieje narysowany czarną linią rok 1900 - podobny w rysunku do korzeni rośliny po bokach.



Winieta z tygodnika "Życie" - stylizowana mydlinica lekarska, 1899